Οι ελληνικές ρίζες του νέου Νομπελίστα Λογοτεχνίας – Tο reunion των Μοντιάνο στη Θεσσαλονίκη

Πάτρικ Μοντιανό είναι όνομα του κατόχου Νόμπελ Λογοτεχνίας. Μάριο Μοντιάνο ήταν αυτό του διακεκριμένου Ελληνο-εβραίου δημοσιογράφου, ανταποκριτή των «TIMES» του Λονδίνου στην Αθήνα για 38 χρόνια... και συνεργάτη της ελληνικής υπηρεσίας του BBC, που απεβίωσε το 2012 σε ηλικία 86 ετών. Απλή συνωνυμία; Οχι, καθώς πρόκειται για απόγονους της ίδιας οικογένειας η οποία έχει τις ρίζες της στην Ιταλία του 16ου αιώνα.

Το τεράστιο… σόι έχει διασκορπιστεί σήμερα στα τέσσερα σημεία του… ορίζοντα, ήτοι σε 17 συνολικά χώρες τεσσάρων διαφορετικών ηπείρων! Η μεγαλύτερη κοινότητα των Μοδιάνο (όπως είναι η ιταλική προφορά του ονόματος) είχε όμως έως τις αρχές του 20ου αιώνα, έδρα τη Θεσσαλονίκη, γενέτειρα του Μάριο Μοντιάνο και πόλη καταγωγής του πατέρα του Πατρίκ Μοντιανό, Αλμπέρτο (ο διαφορετικός τονισμός οφείλεται στη γαλλική προφορά).

Το γενεαλογικό δέντρο της ευρύτερης οικογένειας χάνεται στα βάθη των… αιώνων. Από τα στοιχεία που έχουν οι Ελληνο-εβραίοι Μοντιάνο στη διάθεση τους αυτό που γνωρίζουν είναι ότι από τη φαμίλια του ραβίνου Σάμουελ Μοντιλιάνο που μετακόμισε από την Ιταλία στη Θεσσαλονίκη περίπου στα 1550 κατάγονται όλοι οι Μοντιάνο, Μοδιάνο (η Μοντιανό) της γης.

Στα τέλη του 17ου αιώνα χρονολογούνται οι πρώτες μεταναστεύσεις απογόνων της οικογένειας προς Κωνσταντινούπολη, Ισραήλ και ΗΠΑ. Ακολούθησε τον 19ο αιώνα η φυγή αρκετών για Αίγυπτο, Ιταλία και Γαλλία, μεταξύ αυτών και ο παππούς του Πατρίκ Μοντιανό, που αρχικά μετανάστευσε στην Αλεξάνδρεια και εν συνεχεία εγκαταστάθηκε στο Παρίσι. Πολλά από τα μέλη της  οικογένειας των Μοντιάνο εξελίχθηκαν σε σημαντικούς οικονομικούς παράγοντες της Θεσσαλονίκης τόσο στα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όσο και μετά την απελευθέρωση.

Η πολυπληθής εβραϊκή κοινότητα άλλωστε είχε επί σειρά ετών στα χέρια της το οικονομικό κουμάντο (άρα και τον έλεγχο) της πόλης. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα πολλοί να ανοίξουν τα… φτερά τους προς το εξωτερικό προκειμένου να διευρύνουν τις πηγές εσόδων τους. Οι περισσότεροι βέβαια εξαναγκάστηκαν σε φυγή, κυρίως μετά τη μεγάλη πυρκαγιά του 1917, τον εμπρησμό της εβραϊκής συνοικίας του Κάμπελ το 1931 και φυσικά με τις διώξεις των Γερμανών την περίοδο της κατοχής.

Σήμερα στη Θεσσαλονίκη ζουν μόνο τέσσερις «πατριάρχες» Μοντιάνο, περίπου 35 με 40 άτομα δηλαδή. Η πλειονότητα των «καρπών» της φαμίλιας ζει στις ΗΠΑ και ακολούθως σε Ισραήλ, Μεξικό, Ιταλία και Γαλλία, όπου το 1912 γεννήθηκε ο Αλμπέρτο Μοντιάνο και το 1945 ο Πατρίκ.