Νέες αυξήσεις στα όρια συνταξιοδότησης

Ζήτημα για νέες αυξήσεις στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης στις χώρες - μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, σε εξάρτηση από το προσδόκιμο ζωής, ανακίνησε το Συμβούλιο Υπουργών Απασχόλησης και Κοινωνικής Πολιτικής (EPSCO) που έγινε την Πέμπτη... στο Λουξεμβούργο, με προεδρεύοντα τον Γ. Βρούτση, υπουργό Εργασίας Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας.

Το πρόσχημα είναι και πάλι η «βιωσιμότητα» των ασφαλιστικών συστημάτων, για την οικονομική κατάσταση των οποίων είναι αποκλειστικά υπεύθυνες οι αστικές κυβερνήσεις και η πολιτική τους υπέρ του κεφαλαίου (λεηλασία αποθεματικών, απαλλαγές στο κεφάλαιο, συγκάλυψη της «μαύρης» εργασίας, χαριστικές ρυθμίσεις, μείωση εργοδοτικών εισφορών κ.ά.).

Στο ανακοινωθέν του Συμβουλίου, υπογραμμίζεται ότι: «Αναφορικά με τις συντάξεις, από τη συζήτηση προέκυψε ότι η σύνδεση της θεσμοθετημένης ηλικίας συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής, αποτελεί μια από τις επιλογές για τη βελτίωση της βιωσιμότητας των συνταξιοδοτικών συστημάτων. Οπου δει, θα πρέπει να μειώνεται το τυχόν χάσμα μεταξύ θεσμοθετημένης και πραγματικής ηλικίας συνταξιοδότησης».

Ετσι, για άλλη μια φορά, η στρατηγική της ΕΕ για τις συντάξεις συνδέεται ευθέως με τη βιωσιμότητα των ασφαλιστικών συστημάτων και προκρίνεται η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης και μάλιστα με δύο τρόπους:

α) Με την εξάρτηση αυτών των ορίων από το προσδόκιμο ζωής και,

β) Με την κάλυψη της διαφοράς μεταξύ του θεσμοθετημένου ορίου συνταξιοδότησης και της πραγματικής ηλικίας συνταξιοδότησης.

Ετοιμο το νομικό πλαίσιο

Υπενθυμίζεται ότι όσον αφορά τη σύνδεση της ηλικίας συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής, ήδη αρκετά κράτη - μέλη, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα, έχουν προχωρήσει στη θεσμοθέτηση ενός τέτοιου μέτρου. Συγκεκριμένα, με τον νόμο 3863/2010, στο άρθρο 11 της παραγράφου 3, προβλέπεται η αύξηση των ανώτατων γενικών ορίων συνταξιοδότησης σε σύνδεση με το προσδόκιμο ζωής.

Το συγκεκριμένο άρθρο προβλέπει: «Τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης των ασφαλισμένων των οργανισμών κοινωνικής ασφάλισης και του Δημοσίου, ανεξαρτήτως χρόνου υπαγωγής στην ασφάλιση, τα οποία προβλέπονται στο άρθρο 10 του παρόντος νόμου και σε καταστατικές ή γενικές διατάξεις νόμων, ανακαθορίζονται κατά τη μεταβολή του προσδόκιμου ζωής του πληθυσμού της χώρας, με σημείο αναφοράς την ηλικία των 65 ετών.

Η ισχύς της παραγράφου αυτής αρχίζει από 1.1.2021 και κατά την πρώτη εφαρμογή της, λαμβάνεται υπόψη η μεταβολή της δεκαετίας 2010 έως και 2020. Από 1.1.2024 τα ανωτέρω όρια ανακαθορίζονται ανά τριετία. Η αναπροσαρμογή των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, γίνεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, που εκδίδεται κατά το τελευταίο έτος κάθε περιόδου με βάση τους σχετικούς δείκτες που προσδιορίζονται από την Ελληνική Στατιστική Αρχή και την Eurostat και αφορούν στην επόμενη περίοδο».

Βέβαια, η κυβέρνηση δεν περίμενε να έρθει το 2021, αλλά στο τέλος του 2012, με το νόμο 4093, επέβαλε αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης στο 67ο έτος (από τα 65) για άνδρες και γυναίκες σε όλα τα Ταμεία. Αυτό σημαίνει ότι πλέον το έτος αναφοράς του παραπάνω νόμου, γίνεται το 67ο έτος. Δηλαδή ανοίγει διάπλατα ο δρόμος για συνταξιοδότηση προς το 70ό έτος!

Στοχοποιούν παλιούς ασφαλισμένους

Ταυτόχρονα, ο δεύτερος τρόπος που υποδεικνύει το Συμβούλιο Υπουργών κρύβει και αυτός νέες αυξήσεις στα πραγματικά όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, ακόμα και αν δεν αλλάξει έμμεσα το γενικό ανώτερο όριο, δηλαδή το 67ο όπως έχει διαμορφωθεί από το 2012.

Αυτό σημαίνει ότι μια σειρά από ομάδες ασφαλισμένων - όπως και στο παρελθόν - γυναίκες εργαζόμενες, ασφαλισμένοι στα ΒΑΕ, ασφαλισμένοι σε μια σειρά Ταμεία που μπήκαν στην παραγωγή πριν το 1983 και μέχρι σήμερα έχουν διατηρήσει ειδικά ηλικιακά όρια συνταξιοδότησης, ή ισχύουν γι' αυτούς μεταβατικά ηλικιακά όρια, θα βρεθούν και πάλι στο στόχαστρο. Θα κινδυνέψουν με νέες αυξήσεις των ορίων συνταξιοδότησης, αλλά και μείωση συντάξεων, κάτι που η κυβέρνηση ήδη σχεδιάζει από το φθινόπωρο με τις λεγόμενες «αναλογιστικές μελέτες» που έχει αναθέσει να γίνουν για όλο το ασφαλιστικό σύστημα.

Στην ίδια, άλλωστε, κατεύθυνση κινείται και η ανάθεση από την κυβέρνηση στο ΚΕΠΕ σχετικής μελέτης για το Ασφαλιστικό και τις «ενοποιήσεις Ταμείων». Μάλιστα, δεν είναι τυχαίο ότι και η σύμβαση που υπεγράφη με το ΚΕΠΕ, αφού επικαλείται την «κρίσιμη δημοσιονομική φάση που βρίσκεται η χώρα», θεωρεί «επιτακτική την αντιμετώπιση των προαναφερθέντων προβλημάτων» και βάζει ως στόχο τη «βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος (...) διασφαλίζοντας τα τρέχοντα επίπεδα συνταξιοδοτικών αποδοχών».

Ομως, η γενική διατύπωση περί «τρεχόντων επιπέδων συνταξιοδοτικών αποδοχών» ανοίγει και αυτή παράθυρο για παραπέρα μείωση των συντάξεων και των παροχών, αλλά και αυξήσεις στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης συγκεκριμένων ομάδων ασφαλισμένων.

Η έκθεση της Κομισιόν

Ενισχυτική για όλα τα παραπάνω είναι η έκθεση της Κομισιόν, με θέμα «Αξιολόγηση των οικονομικών και δημοσιονομικών επιπτώσεων από τη σύνδεση της ηλικίας συνταξιοδότησης και των συνταξιοδοτικών παροχών για την αύξηση της μακροζωίας», που δημοσιοποιήθηκε τον Δεκέμβρη του 2013. Για την Ελλάδα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης στο 68ο έτος από το 2030, κατ' εφαρμογή του νόμου που συνδέει τα όρια συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής.

Σύμφωνα με την έκθεση (στοιχεία 2011), στην Ελλάδα:

Η πραγματική ηλικία συνταξιοδότησης είναι τα 62 χρόνια και 5 μήνες για τους άνδρες και 62 χρόνια και 4 μήνες για τις γυναίκες.
Το 2030, η αντίστοιχη ηλικία προβλέπεται να είναι το 63ο έτος και 1 μήνας για τους άνδρες και το 62ο έτος και 9 μήνες για τις γυναίκες.

Το γενικό όριο ηλικίας συνταξιοδότησης (το 2010) ήταν τα 65 έτη και από το 2012 ανέβηκε στα 67. Από το 2021 και για κάθε τριετία αναμένεται νέα προσαρμογή βάσει του προσδόκιμου ζωής. Η έκθεση προβλέπει ότι το 2030 το γενικό όριο συνταξιοδότησης θα αυξηθεί στο 68ο έτος και το 2060 στο 70ό έτος και 7 μήνες.

Οι αυξήσεις αυτές γίνεται προσπάθεια να δικαιολογηθούν με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής. Σήμερα, για την ηλικία των 65 ετών, το προσδόκιμο ζωής είναι 18 χρόνια για τους άνδρες και 20 χρόνια και 3 μήνες για τις γυναίκες. Το 2030 τα έτη αυξάνονται σε 19,9 και 22,2, αντίστοιχα, «παρασύροντας» βάσει του νόμου και τα γενικά όρια ηλικίας συνταξιοδότησης.

Η έκθεση σημειώνει με νόημα ότι από το 2011 έως και το 2030, οι Ελληνες θα συνεχίσουν να περνούν το 1/4 της ενήλικης ζωής τους ως συνταξιούχοι, παρουσιάζοντας λίγο έως πολύ ως αναγκαία την αναπροσαρμογή των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, όταν σήμερα η παραγωγικότητα της εργασίας και η μεγάλη ανεργία επιβάλλουν τη μείωση και όχι την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης.

spirospero.gr